(VNGL – Bút ký). Cơn bão số 13 đã đi qua 5 ngày, nhưng dấu vết mà nó để lại trên đất Bình Định (cũ) vẫn còn hằn rõ trên từng mái nhà, góc phố, từng gương mặt người. Bão qua rồi mà gió như vẫn quẩn quanh đâu đó, trên đỉnh núi Vọng Phu hay dọc triền cát Đề Gi. Kalmaegi, cơn bão dữ dội, hung hãn, nhưng cũng là một phép thử khắc nghiệt về lòng người và sức bền xứ sở.
Và như mọi lần, người nơi tâm bão lại đứng dậy sau đổ nát. Họ quệt mồ hôi, dựng lại mái nhà, nắn lại bức tường nghiêng, chia nhau từng tấm bánh, từng ca nước. Trong khốc liệt của thiên tai, lại ấm lên tình người xứ Nẫu.
Trong tâm bão
Đêm 6.11, cơn bão như một gã hung thần đổ ập vào Quy Nhơn. Những cú vặn xoắn dữ dội của gió bẻ gãy cả trụ điện bê tông cốt thép tưởng chừng vững chãi, giật tung những mái tôn được gia cố chắc chắn, bứng cả những hy vọng mong manh của người dân nghèo. Phố thị chìm trong đêm đen, trong tiếng gió rít, tiếng mưa xối và tiếng gỗ tôn va đập chát chúa. Cả Gia Lai oằn mình trong cuộc chiến giữa con người nhỏ bé và thiên nhiên cuồng nộ.
Nhưng khác với những năm trước, người Gia Lai hôm nay không còn bị động. Cơn bão được dự báo sớm, và công tác ứng phó được chuẩn bị chu đáo. Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh phối hợp cùng các đơn vị Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Quân khu 5… hiệp đồng triển khai hơn 6.800 cán bộ, chiến sĩ, cùng 291 phương tiện các loại. Gần 20.000 người trong lực lượng phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp tỉnh túc trực 24/24 tại các điểm trọng yếu. Mười ba tổ công tác lập sở chỉ huy tiền phương, theo dõi sát diễn biến bão để xử lý kịp thời.
Lực lượng quân đội, Công an luôn đặt trong tình trạng ứng trực 100% quân số và đã tham gia, hỗ trợ cứu người dân bị sự cố ảnh hưởng do bão. Giữa mịt mù đêm tối, gió cấp 11 giật 12-13, lực lượng cứu hộ vẫn lao vào tâm bão. Những chiến sĩ Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH Công an tỉnh dấn thân cứu người mắc kẹt trong nhà sập, tốc mái, trong đó có cả người già, trẻ nhỏ, người bại liệt. Nhiều người dân sau này kể lại: Đêm ấy, chính các anh cứu hộ đã đỡ cả sinh mạng chúng tôi khỏi tay Thần Chết. Thượng tá Nguyễn Hoàng Tuấn, Trưởng phòng Cảnh sát PCCC-CNCH, nói: Anh em chúng tôi chỉ có một suy nghĩ: vì dân mà làm, bất kể ngày đêm. Trong bão, ai cũng sợ, nhưng còn người dân đang mắc kẹt thì không thể chần chừ.
Nhờ sự chủ động, hơn 93.000 hộ dân, tương đương 342.000 người đã được sơ tán an toàn trước bão. Dẫu cuồng phong khiến hơn 200 ngôi nhà đổ sập, 24.751 ngôi nhà tốc mái, thiệt hại hơn 5.200 tỷ đồng, nhưng số thương vong chỉ dừng ở hai người. Một con số khiến ai nghe cũng lặng đi, như một kỳ tích giữa hoang tàn…
Ngổn ngang đổ nát, ngổn ngang phận người
Ngay sau cơn bão, tôi trở lại quê nhà An Nhơn trong nỗi lo lắng về ngôi nhà cũ chất đầy ký ức. Trên đường đi, ngổn ngang những cây cổ thụ bật gốc, trụ điện đổ rạp, mái tôn nằm bẹp giữa ruộng, từng vạt tường loang lổ vôi, gạch. Mùi đất ẩm, mùi sắt gỉ và mùi muối biển như lẫn vào nhau thành thứ hơi thở khét nồng của bão vừa qua. Kỳ lạ thay, trời lại nắng trong veo, mặt trời rót xuống ánh sáng chói gắt như thể chưa từng có một đêm kinh hoàng vừa xảy đến…
Đang trên đường về, ba tôi gọi điện, giọng ông khàn đặc: “Ba mới từ nhà anh mày về. Nhà mình dỡ ngói, dỡ tôn hết rồi con ơi. Cây cối gãy đổ, xơ xác cả rồi…”. Căn nhà ba tôi xây từ năm 1973, cũ mòn theo năm tháng, làm sao chịu nổi sức gió bạo tàn ấy. May mà trước bão, hai anh em tôi đã kịp “cưỡng chế” ba đến nơi an toàn. Nhìn ngôi nhà trơ khung sắt cong vênh, tôn nằm lăn lóc trong góc vườn, lòng tôi xót xa, nhưng vẫn thấy mình còn may mắn. Vì ở nhiều nơi khác, người ta chỉ còn lại nền gạch loang lổ, dấu tích cuối cùng của một mái ấm khiến ai chứng kiến cũng lặng xót.
Sau khi dọn dẹp vườn tược, cùng vài anh em lợp đỡ lại mái tôn ở nhà, tôi đảo một vòng xe ở quê mình. Cảnh tan tác ở khắp nơi. Lòng tôi như nhói lên khi chứng kiến hoàn cảnh gia đình anh Lâm Ngọc Ảnh (sinh năm 1976) ở Phú Sơn, phường An Nhơn Nam. Anh nằm một chỗ, nén cơn đau vì vừa rơi từ mái nhà xuống nền xi măng trong lúc sửa lại chỗ bị tốc mái. Anh cười méo xệch: “Chắc có bà đỡ, chứ rớt kiểu đó dễ gãy tay gãy chân lắm chứ chẳng chơi!”. Đôi mắt anh nhìn lên mái nhà trống hoác, giọng buồn: “Nhà mình mới xây, tưởng chắc chắn. Ai ngờ gió thốc, tôn bay sạch, đồ đạc trong nhà như có đứa trẻ nghịch ngợm ném tung khắp nơi. Cả nhà phải co ro dưới gầm bàn suốt đêm, chờ bão đi qua…”.
Câu chuyện chưa nguôi trong lòng tôi thì lại nghe thêm một nỗi buồn khác, từ vợ chồng chị Nguyễn Thị Vàng (sinh năm 1971) và anh Trần Văn Hoàng (sinh năm 1972), ở An Quang Đông, xã Đề Gi. Bão xóa sạch tài sản của gia đình chị Vàng, ngôi nhà hơn 30 năm tuổi bị cuốn đi, đìa tôm ven biển phải vay mượn để gầy dựng cũng bị san phẳng. Không muốn phiền người thân, anh chị đành trú tạm trong căn nhà tắm cũ rộng chưa tới một mét vuông, vốn là nhà vệ sinh của công nhân thi công cầu Đề Gi để lại. Trải chiếu trên nền cát, họ sống tạm qua ngày. Giọng chị Vàng nghèn nghẹn: “Nhà chị mất trắng rồi em ơi. Giờ không còn gì cả. Không biết sau này sống sao. Vừa rồi, Phó thủ tướng Hồ Quốc Dũng đến thăm, trao quà cho nhà chị. Nhà nước hứa cấp cho lô đất mới và ít tiền để xây dựng lai. Thật may, khi được Nhà nước và bà con hỗ trợ, chị thấy ấm lòng phần nào”.
Những câu chuyện như thế ở Đề Gi, Phù Mỹ, An Nhơn, Hoài Nhơn… nhiều vô kể. Nhưng giữa tan hoang, những nghĩa cử lại sáng lên như những mầm xanh sau mưa.
Ấm áp tình người
Tôi đọc được lá thư của em Dương Thị Kim Ngân (sinh năm 2009), khu phố Gia An, phường Hoài Nhơn Bắc. Lá thư nhỏ, chữ nắn nót, gửi lời cảm ơn các bạn đoàn viên tại phường đã hỗ trợ gia đình di dời giữa tâm bão. Ngân thổ lộ: “Bà ngoại tôi tám mươi bảy tuổi, không đi lại được. Nhờ có chuyến xe không đồng mà ngoại tôi được đưa đến nơi an toàn. Xin cảm ơn các anh chị đoàn phường Hoài Nhơn Bắc đã giúp đỡ gia đình tôi và bà con ở đây”.
Sau bão, công tác khắc phục bão được khẩn trương thực hiện. Ở xã An Lương (Gia Lai), người dân vui mừng khi dân quân, lực lượng công an, chính quyền mang hàng chục mét khối nước sạch đến tiếp tế cho người dân. Anh Trần Ngọc Linh, dân quân tự vệ xã An Lương chia sẻ: “Từ trước bão, anh em đã túc trực 24/24 di dời dân về vùng an toàn. Sau bão, tiếp tục cùng bà con khắc phục hậu quả, dọp dẹp cây cối, khơi thông đường xá, đặc biệt mang nước sạch đến tiếp tế cho người dân sinh hoạt. Ai cũng mệt nhưng ai cũng thương dân mình nên cùng nhau cố gắng”.
Trên khắp nẻo quê, việc khắc phục sau bão được cấp tập thực hiện. Trên các con phố Quy Nhơn, Công ty Công viên Cây xanh và chiếu sáng đô thị Quy Nhơn tất bật dọn cây gãy đổ; những người thợ điện cũng không quản ngày đêm leo lên cột, làm việc suốt đêm để sớm khôi phục lưới điện. Ông Thái Minh Châu, Giám đốc Công ty Điện lực Gia Lai, cho biết: ngành điện đã huy động hơn 2.300 nhân lực và 100 phương tiện cơ giới từ các tỉnh miền Trung hỗ trợ. Đến ngày 11.11, hơn 90% khách hàng đã có điện trở lại, đây là một tốc độ đáng khâm phục. Toàn bộ điện sinh hoạt và sản xuất sẽ được khôi phục ổn định chỉ trong vòng một tuần sau bão.
UBND tỉnh Gia Lai nhanh chóng ban hành quyết định công bố tình huống khẩn cấp về thiên tai tại 65 xã, phường. Toàn bộ hệ thống chính quyền vào cuộc. Bí thư Tỉnh ủy Thái Đại Ngọc chỉ đạo sát sao: “Giúp dân khắc phục hậu quả bão là nhiệm vụ cấp bách, ưu tiên hàng đầu”. Thị sát và trực tiếp hỗ trợ cho người dân trên chính quê hương mình, Phó Thủ tướng Hồ Quốc Dũng cũng nhấn mạnh: “Trước mắt, không để người dân thiếu ăn, thiếu mặc, không có chỗ ở. Tập trung sửa chữa các công trình thiết yếu như giao thông, điện, thông tin liên lạc, trường học; tổ chức dọn dẹp vệ sinh môi trường, sửa chữa trụ sở cơ quan, đơn vị, bảo đảm các hoạt động trở lại bình thường sớm nhất có thể”. Đặc biệt, trong những ngày nước sôi lửa bỏng, khi hạ du thấp thỏm lo lũ, Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Anh Tuấn đã có phát biểu mạnh mẽ: Nếu hạ du ngập lụt mà thủy điện xả lũ dồn dập, sẽ xem xét như “hành vi giết người”. Một câu nói dứt khoát, cho thấy chính quyền thực sự sát cánh cùng dân, đặt sinh mạng người dân lên trên hết.
Gượng mình sau cơn bão kinh hoàng, để khôi phục diện mạo như trước là một việc làm cấp bách và cần nhiều thời gian. Trong thư kêu gọi phát đi ngày 10.11.2025, tức là 3 ngày sau bão, Chủ tịch tỉnh Phạm Anh Tuấn tha thiết: “Bão đã đi qua, nhưng thiệt hại về hạ tầng, cơ sở vật chất là hết sức nặng nề: Toàn tỉnh có hàng trăm căn nhà bị sập đổ hoàn toàn, hàng chục nghìn ngôi nhà bị tốc mái, hư hỏng; trường học, bệnh viện, hệ thống điện, nước, thông tin liên lạc bị tàn phá nghiêm trọng; hàng nghìn héc-ta lúa, hoa màu, tàu thuyền, lồng bè nuôi trồng thủy sản bị cuốn trôi.
Các khu vực ven biển, đặc biệt là Quy Nhơn – đô thị lớn nhất, trung tâm kinh tế – xã hội và là “hòn ngọc” của tỉnh Gia Lai, được vinh danh là “Đô thị Du lịch sạch ASEAN” và được Lonely Planet bình chọn là một trong 25 điểm đến hấp dẫn nhất năm 2026, nay bị bão tàn phá nặng nề: hàng loạt khu dân cư, khu du lịch, công trình hạ tầng bị hư hỏng, hoang tàn sau cơn bão. Những hình ảnh quen thuộc, sôi động của một thành phố đáng sống giờ nhường chỗ cho cảnh tượng tan hoang, khiến mọi người dân đều không khỏi xót xa…
Đến nay, hàng ngàn hộ dân không có nhà ở an toàn, nhiều công trình hạ tầng thiết yếu hư hỏng, đời sống người dân gặp vô vàn khó khăn. Trong thời điểm này, hơn bao giờ hết, toàn tỉnh phải chung sức, chung lòng hành động khẩn trương, trách nhiệm cao nhất, để không ai bị bỏ lại phía sau”.
Lời kêu gọi ấy vang vọng như một nhịp trống đồng lòng!
Những ngày này, trên khắp nẻo đường mà bão đi qua, người dân Gia Lai vẫn miệt mài cùng lực lượng chức năng dọn dẹp từng gốc cây, khơi từng rãnh nước, dựng lại từng mái nhà. Có những chàng tân binh cúi người bón từng gáo nước cho cây xanh phố phường; có những người phụ nữ gom lá khô, nhóm lại bếp lửa đầu hiên. Biết rằng vết thương còn sâu, nhưng người xứ Nẫu chưa bao giờ chịu khuất phục. Họ hiểu rằng sau mỗi cơn bão là một mùa hồi sinh. Gió vẫn thổi qua thành Hoàng Đế, qua Eo Gió, Đề Gi, qua bãi Xép… nhưng nay mang hơi ấm của nghị lực, của niềm tin. Bão có thể cuốn đi mái nhà, nhưng không thể cuốn đi tấm lòng. Bởi giữa những đổ nát kia, vẫn có hàng nghìn bàn tay dang ra, để chở che, dựng dậy, và giữ lấy nhau giữa cuồng phong.
BẢO NHI
